به خاطر آنها باید تعدیلی در اثر خود پدید آوریم کدام هایند؟ این ملاحظات را نیز باید در نگارش اثر مورد نظر قرار دهیم.

دو. برای نگارش چه باید کرد؟

یکم. خواندن واندیشیدن : هر نویسنده ای باید هر روز صفحه ای به صفحات خوانده خویش بیفزاید وتا واپسین روزهای زندگی ، این راه را ادامه دهد. این که چه بخوانیم ، تابع آن است که در کدام ساحت قلم می زنیم وبیش تر به کدام سمت روی داریم. البتّه یک کار برای همه نویسندگان ضرورت دارد : خواندن آثاری که ذوق ادبی را دامنه می بخشند وزوایای ذهن انسان را از پرتو باریک اندیشی وآفرینش صورت های زیبا روشن می سازند. در این میان ، آثار امروزی همانند رمان وشعر نو ، در کنار آثار ارجمند کهن ، باید در فهرست مطالعه نویسنده جوان قرار گیرند.

دوم. نوشتن ونوشتن ونوشتن : فراموش نکنید که اگر نویسنده حتّی یک روز از قلم زدن دست کشد ، ذائقه هنری خود را به اندازه همان یک روز دچار افسردگی می کند. نکته مهم این است که هرگز صرفاً منتظر سفارش کار نگارشی نباشیم. بخشی از زندگی هنرمند باید وقف گرایش های والای هنری اش شود ، حتّی اگر در لحظه ، کسی مشتاق وخریدار اثرش نباشد. البتّه در این باره ، نباید افراط کرد ودر بند خیال واهی «هنر برای هنر» اسیر شد. نویسنده باید به نیازهای اصیل جامعه خود عنایت ورزد وبه قدر لزوم ، آن نیازها را پاسخ دهد ، به طوری که نه صرفاً چشم به راه سفارش باشد ونه یک موجود عزلت گزیده وامانده در حصار خویش.

سوم. رعایت مراحل نگارش :

(١) تفکّر : در این مرحله ، نویسنده در باره موضوع نوشته وزمینه های مرتبط با آن به تأمّل وبررسی می پردازد. این تأمّل ، شامل یک حرکت درونی وروحانی منظّم وعمیق است. آغاز این حرکت ، پی گیری مسأله هایی است که در ذهن محقّق طرح شده اند. نویسنده درباره این مسأله ها به طرح سؤال های درونی می پردازد وپاسخ های گوناگونی را برای آنها فرض می کند. سپس این سؤال ها وپاسخ ها را در ذهن خود می کاود ومجموعه ای از پیش فرض ها وزمینه های ذهنی را فراهم می آورد. مثلاً نویسنده ای از خود می پرسد : «چرا اسلام ، در بُعد اجتماعی ، چنان که باید ، معرّفی نشده است؟» ؛ «چرا عالمان بزرگ مسلمان ، بیش تر درون گرا بوده اند؟» ؛ «چرا امروز برخی روشنفکران مسلمان برآنند که دین را از جنبه اجتماعی ودنیا گَردانی اش بپیرایند؟» ؛ و… طرح مجموعه این پرسش ها به ضمیمه تأمّلات درباره پاسخ آنها ، فرایندی است که گاه سال ها ذهن نویسنده وپژوهنده را به خود مشغول می دارد ومسیر مطالعات وکاوش های او را رقم می زند. پیشنهاد ما این است که همواره خطوط اصلی این تأمّلات در برگه هایی مرتّب ثبت شود وحتّی در