از سوی دیگر ، سؤالات فقهی وشرعی شیعیان را به عرض امام رسانده پاسخ آن ها را می گرفتند وبه مردم ابلاغ می کردند. به عنوان نمونه ، می توان از توقیعی نام برد که توسط محمد بن عثمان صادر شده وطی آن به پرسش های «اسحاق بن یعقوب» در زمینه های گوناگون پاسخ داده شده است. (۱) همچنین می توان از توقیع مفصلی یاد کرد که در پاسخ به سؤالات نماینده مردم قم ، «محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری» ، صادر گردید. (۲)

از این گذشته ، گاه ، نواب خاصّ ، مناظراتی با مخالفان انجام داده وآنان را محکوم می ساختند وتأکید می کردند که این پاسخ ها را از امام آموخته اند. چنان که حسین بن روح ، در یک مجلس مناظره ، پاسخ شخصی را که شبهه ای در مورد شهادت امام حسین عليه‌السلام مطرح کرده بود ، به صورت گسترده بیان نمود وفردای آن روز با اشاره به پاسخ مزبور ، به یکی از شیعیان که فکر می کرد پاسخ ها تراوش فکری خود اوست اظهار داشت : اگر از آسمان سقوط کنم وطعمه مرغان هوا شوم یا باد تندی مرا به محل دوری پرتاب کند ، در نظرم بهتر از این است که در دین خدا رأی ونظریه شخصی خود را اظهار کنم. مطالبی که دیروز شنیدی از حجت خدا شنیده شده است. (۳)

همچنین وی در پاسخ پرسش یکی از متکلّمان وقت در مورد عامل شهادت امام موسی بن جعفر عليه‌السلام واین که آیا همه پیشوایان معصوم ، با شمشیر یا با مسمومیّت از دنیا رفته اند ونیز راز برتری حضرت فاطمه عليها‌السلام نسبت به دختران دیگر پیامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله ، توضیحات روشن وقانع کننده ای داد که تحسین دانشمند مزبور را برانگیخت وگفت : در این باره پاسخی از این بهتر وکوتاه تر از کسی نشنیده ام. (۴)

__________________

۱ ـ طبرسی ، همان کتاب ، ص ۴۵۲ ۴۵۳.

۲ ـ همان ، ص ۲۲۹۲۳۶.

۳ ـ همان ، ص ۱۹۸۱۹۹.

۴ ـ همان ، ص ۲۳۸ ۲۳۹.

۷۵۸۱