این رعب ووحشت ، که آثارش در کوفه ومدینه نمایان گردیده بود ، با بروز «فاجعه حرّه» وسرکوب شدید وبی رحمانه نهضت مردم مدینه توسط نیروهای یزید (ذیحجه سال ۶۳ ه. ق) شدت یافت واختناق شدیدی در منطقه نفوذ خاندان پیامبر بهویژه مدینه در حجاز وکوفه در عراق ، حاکم شد وشیعیان وپیروان امامان ، که دشمنان بنی امیه به شمار می آمدند ، دستخوش ضعف وسستی گردیدند وتشکل وانسجامشان از هم پاشید. امام سجاد با اشاره به این وضع ناگوار می فرمود : «در تمام مکه ومدینه بیست نفر نیستند که ما را دوست بدارند». (۱)

«مسعودی» ، مورخ نامدار ، تصریح می کند که : «علی بن الحسین ، امامت را به صورت مخفی وبا تقیه شدید ودر زمانی دشوار عهده دار گردید». (۲)

امام صادق عليه‌السلام در ترسیم این وضع تلخ واندوه بار می فرمود : «مردم پس از (شهادت) حسین بن علی عليه‌السلام برگشتند (از اطراف خاندان پیامبر پراکنده شدند) جز سه نفر : «ابو خالد کابلی ، یحیی بن ام الطویل ، وجبیر بن مطعم» (۳). سپس افرادی به آنان پیوستند وتعدادشان افزون گشت. «یحیی بن ام الطویل» به مسجد پیامبر در مدینه می رفت وخطاب به مردم می گفت : «ما مخالف. ومنکر شما (وراه وآیین شما) هستیم ومیان ما وشما دشمنی وخشم وکینه آشکار وهمیشگی هست ...». (۴)

__________________

۱ ـ «مابِمَکّهَ وَالمَدینَه عِشْروُنَ رَجلاً یُحِبُّنا» (مجلسی ، بحارالأنوار ، ج ۴۶ ، ص ۱۴۳ ؛ ابن ابی الحدید ، شرح نهج البلاغه ، تحقیق : محمد ابوالفضل ابراهیم ، ج ۴ ، ص ۱۰۴ (۲۰ جلدی).

۲ ـ قام ابومحمد علی بن الحسین عليه‌السلام بالأمر مستخفیاً علی تقیه شدیده فی زمان صعب (مسعودی ، اثبات الوصیه ، ص ۱۶۷).

۳ ـ به نظر محقق بزرگوار ، شیخ محمد تقی شوشتری ، به جای «جبیربن مطعم» ، «حکیم بن جبیر بن مطعم» صحیح است (قاموس الرجال ، ج ۹ ، ص ۳۹۹) در نقل فضل بن شاذان نیز ، که خواهد آمد ، «محمد بن جبیر بن مطعم» ذکر شده است.

۴ ـ شیخ مفید ، الإختصاص ، تصحیح وتعلیق : علی اکبر غفاری ، ص ۶۴ ؛ مجلسی ، بحارالأنوار ، ج ۴۶ ، ص

۷۵۸۱