خلیفه» (۱) وبنا به نقل دیگر فرمود : «لایزال هذا الدین عزیزاً منیعاً إلی اثنی عشر خلیفه» ، این دین همچنان عزیز وآسیب ناپذیر می ماند ، مادام که دوازده خلیفه رهبری آن را در دست گیرند.

ما مجموع احادیثی را که اهل سنت پیرامون این دوازده خلیفه نقل کرده اند ، در کتاب «بحوث فی الملل والنحل» آورده ایم. (۲)

در عین حال ، مفسران احادیث اهل سنت در معرفی این دوازده جانشین با سردرگمی عجیبی رو به رو شده وهرگز نتوانسته اند یک گروه دوازده نفره به هم پیوسته را ، که عزت وعظمت اسلام به وسیله آنان تضمین شده باشد ، معرفی کنند. زیرا همگی می دانیم که پس از عصر خلافتِ خلفای چهارگانه ، خلافت اموی ها آغاز شد وهیچ تاریخ نگار مطلّع ومنصفی نمی تواند معاویه وفرزند او یزید ومروان بن حکم را جزء این دوازده خلیفه ای معرفی کند که مایه عزت وعظمت اسلام می باشند. پس از سپری شدن دوران اموی ها ، عصر سیاه بنی عباس آغاز شد که آن نیز به نوبه خویش جنگ ها وخونریزی ها وآدم کشی های فراوانی را به دنبال داشت ، بنابراین خلفای عباسی را نیز هرگز نمی توان مصداق این دوازده خلیفه پیامبر دانست. در این میان ، تنها گروهی که می تواند ، به تصدیق دوست ودشمن مصداق واقعی این دوازده خلیفه باشد ، همان دوازده پیشوای معصوم جهان شیعه است که نام وخصوصیات وشیوه زندگی آنان ونیز وصایای پیامبر درباره ایشان در کتب تاریخ وحدیث به صورت متواتر ضبط شده است.

در این جا ، یکی از دانشمندان اهل سنت پیرامون دوازده خلیفه ای که پیامبر از آنان یاد کرده است ، سخنی شنیدنی دارد که عصاره آن را از نظر خوانندگان گرامی می گذرانیم :

«روایاتی که حاکی از آن است که جانشینان پیامبر پس از او دوازده نفرند ، از طرق (سندهای مختلف) وتوسط راویان فراوانی وارد شده است. گذشت زمان

__________________

۱ ـ صحیح مسلم ، جزء ششم ، صفحه سوم ، باب امارت وخلافت.

۲ ـ بحوث فی الملل والنحل ، ج ۶ ، ص ۵۸ ۶۱.

۷۵۸۱