قرآن عظیم به خاطر اهمیتی که به حق برای مجاهدت های این بزرگواران در تحولات تاریخ وتمدن بشر قائل است ، بخشی از آیات خود را به تبیین موضع گیری وتلاش های شبانه روزی آنان اختصاص داده ودر این زمینه نکات بسیار ارزنده ووالایی را یادآور شده وزندگی سراسر خدمت پیامبران را مایه درس عبرت اندیشمندان دانسته است : لقد کان فی قصصهم عبره لأولی الألباب (۱) : «در داستان های آنان برای خردمندان عبرتی است».

از این جهت گروهی از مفسران ومحققان اسلامی کتاب های فراوانی پیرامون زندگانی پیامبران نوشته اند که هر کدام می تواند برای ما مفید وسودمند باشد. البته در برخی از نوشته ها افرادی ، حقایق قرآنی را با یک رشته روایات اسرائیلی ومجوسی درهم آمیخته وچهره نورانی پیامبران را به صورت صحیح ترسیم نکرده اند ، ولی آن گروه از نویسندگان که با الهام از آیات قرآنی واحادیث صحیح به نوشتن این بخش از تفسیر همت گماشته اند ، خدمت عظیمی را به جامعه اسلامی انجام داده اند.

سخنی را که در آغاز این بخش یادآور شدیم ، در این جا تکرار می کنیم وآن این که باید این بخشِ تاریخ ، بلکه همه کتاب های تاریخ را از آن نظر بخوانیم که می تواند به صورت یک معلم به ما درس بیاموزد وعوامل تکامل وسقوط ملل را در اختیار ما قرار دهد.

دوازده پیشوا

از احادیث وروایاتی که محدثان سنی وشیعه نقل کرده اند ، به روشنی استفاده می شود که پیامبر گرامی از دوازده جانشین خود خبر داده وبنا به نقل «مُسلِم» در صحیح خود : عزت اسلام به این دوازده جانشین بستگی دارد. مسلم از جابر بن سمره نقل می کند که پیامبر فرمود : «لایزال الإسلام عزیزاً إلی اثنی عشر

__________________

۱ ـ یوسف / ۱۱۱.