ویژگی ها وبرجستگی های حکومت درخشان آن حضرت از حدّ این بحث فشرده بیرون است اما به خطوط برجسته سیره حکومتی آن بزرگوار به عنوان شاخصه روشن که بسیار آموزنده وسازنده است ، به اختصار اشاره می کنیم :

۱. علی عليه‌السلام فلسفه قبول خلافت را اجرای عدالت به ویژه از نظر اقتصادی وبهره مندی یکسان مردم از امکانات عمومی ومبارزه با جامعه دو قطبی معرفی می کند (۱) وچنان که گذشت ، تأکید می کند که شکاف طبقاتی وپرخوری گروهی وگرسنگی گروهی دیگر ، چیزی است که خداوند از علمای امت ، پیمان گرفته که در برابر آن سکوت نکنند. امام در مدت خلافت خود به صورت جدی به دنبال این هدف بود ودر راه اجرای عدالت تلاش های فراوان کرد.

۲. علی عليه‌السلام قدرت ومنصب را «ابزاری» برای «خدمت» و «احقاق حق» ونابودی «باطل» می دانست (۲) وشغل ومنصب دولتی وریاست را به دیده «شکار» و «لقمه چرب» و «سفره آماده» نمی نگریست ، بلکه آن را «امانت» می دانست. (۳) سراسر حکومت آن حضرت گواه پایبندی سخت او به این نگرش بود. از این رو ، از واگذاری سِمت ومنصب ومدیریت ، به تشنگان قدرت (همچون طلحه وزبیر) خودداری کرد وبه همین علت با مخالفت ها وتوطئه های آنان رو به رو گردید.

۳. امیرمؤمنان عليه‌السلام در مقام خلافت ، با سادگی ودر نهایت سادگی زندگی می کرد وکارگزارانش را نیز به ساده زیستی واعتدال در زندگی توصیه می کرد. (۴) بی توجهی آن حضرت به جاذبه های دنیا ووارستگی از دلبستگی های مادی ، از جالب ترین ویژگی های شخصیتی او واز برجسته ترین نقاط سیره حکومتی آن

__________________

۱ ـ نهج البلاغه ، خطبه ۳.

۲ ـ نهج البلاغه ، خطبه ۳۳.

۳ ـ امام خطاب به اشعث بن قیس ، حاکم آذربایجان نوشت : وانّ عملک لیس بطعمه ولکنه فی عنقک أمانه وأنت مرعی لمن فوقک. (نهج البلاغه ، نامه ۵).

۴ ـ نهج البلاغه ، نامه ۴۵.

۷۵۸۱