و چون در مستقبل باب تفعّل و تفاعل و تفعلل دو تاء جمع شود جايز باشد كه يكى را بيندازند چون «تَنَّزَلُ الْمَلٰئكَةُ و تَزٰاوَرُ عَنْ كهْفِهِمْ و تَصَدّىٰ.

ناقص يايى تَمَنّى يَتَمَنّى تَمَنِيّاً اصل مصدر تَمنُّياً بود ضمه را به جهت ياء بدل به كسره كردند تَمَنّياً شد اسم فاعل مُتَمَنٍّ ، اسم مفعول مُتَمَنىًّ ، امر حاضر تَمَنَّ ، نهى لا يَتَمَنَّ ، جحد لَمْ يَتَمَنَّ.

مضاعف «التّحبّب : دوستى نمودن» تَحَبَّبَ يَتَحَبَّبُ تَحَبُّباً المُتَحَبِّبُ المُتَحَبَّبُ تَحَبَّبْ لا يَتَحبَّبْ بر قياس صحيح.

باب تفاعل : اصل اين باب آن است كه در ميان دو كس باشد همچنانكه در باب مفاعله لكن اينجا مجموع به حسب صورت ، فاعل باشند چون تَضٰارَبَ زَيْد و عمرو و در مفاعله به حسب صورت يكى فاعل باشد و ديگرى مفعول و شايد كه به معنى اظهار چيزى باشد كه آن چيز حاصل نباشد چون تَجٰاهَلَ زَيْدٌ و تَمٰارَضَ عَمْروٌ يعنى جهل و بيمارى را آشكار كرد و حال آنكه جاهل و بيمار نبودند و شايد كه بمعنى أفْعَل آيد چون تسٰاقَط اى أَسْقَط كقوله تعالىٰ تُسٰاقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جنيّاً اى تُسْقِطْ.

ناقص وٰاوى «التّصابى : عشق بازى كردن» تَصٰابٰا يَتَصٰابٰا تَصٰابِياً ضمّه در مصدر بدل به كسره شد چنانكه در باب تفعل گذشت المُتَصٰابى المُتَصٰابىٰ تَصٰابَ لٰا يَتَصٰابَ.

۱۵۲۹۹