ماضى معلوم : اَمَرَ اَمَرٰا اَمَرُوا تا آخر. مستقبل معلوم : يَأمُرُ الخ ـ چنانكه در صحيح دانسته شد. ماضى مجهول اُمِرَ اُمِرٰا اُمِرُوا تا آخر. مستقبل مجهول : يُؤْمَرُ يُؤْمَرانِ يُؤْمَرُون تا آخر. امر حاضر : اُومُرْ اُومُرٰا اُومُرُوا تا آخر.

اصل اُومُرْ اُءْمُرْ بود دو همزه جمع شده بودند اوّل مضموم و ثانى ساكن همزه ثانى منقلب به واو شد اُومُر شد و اگر همزه اوّل مكسور باشد ثانى منقلب بياء شود ، چنانكه از اَزَرَ يَأزِرُ ، امر حاضر ايزِرْ مى آيد كه اصلش اِئْزِرْ بود و اگر همزه اوّل مفتوح باشد دوّم منقلب به الف شود چنانكه در آمَنَ كه اصلش اَءْمَنَ بود.

مهموز العين (١) صحيح «الزَّءْر : آواز كردن شير در بيشه» زَأرَ يَزْأرُ زَأراً چون مَنَعَ يَمْنَعُ مَنْعاً و زَأَرَ يَزْإِرُ زاْراً چون عَلِمَ يَعْلَمُ عِلْماً.

مهموز اللّام (٢) صحيح از باب فَعَلَ يَفْعَلُ «الهَنْاء : گوارا شدن طعام» هَنَاَ يَهْنَاُ هَنْاً چِون مَنَعَ يَمْنَعُ مَنْعاً و هَنَاَ يَهْنِأ چون ضَرَبَ يَضْرِبُ.

مهموز العين مثال از باب فَعَلَ يَفْعِلُ «اَلْوَءْد : زنده در گور كردن» وَاَدَ يَاِدُ چون وَعَدَ يَعِدُ.

____________________________

چهارم از باب شَرُفَ يَشْرُفُ چون اَدُبَ يَأْدُبُ پنجم از باب مَنَعَ يَمْنَعُ چون اَهَبَ يَأْهَبُ.

(١) مِأْسَك : همزه اشاره است به مهموز العين و ميم مَنَعَ يَمْنَعُ وسين ، سَمِعَ يَسْمَعُ ، و كاف ، كَرُمَ يَكْرُمُ.

(٢) مِنْسَكأْ : همزه اشاره است به مهموز اللام ، ميم ، مَنَعَ يَمْنَعُ ، سين ، سَمِعَ يَسْمَعُ ، و كاف ، اشاره به كَرُمَ يَكْرُمُ است.