کسى نمى‌تواند انتظار پاداش ابدى را از خداى متعال داشته باشد. و نهايت چيزى که مى‌توان در مورد اعمال نيک کافران پذيرفت اين است که تأثيرى در تخفيف عذابشان داشته باشد زيرا چنين کارهايى مى‌تواند روح خودپرستى و عناد را تضعيف کند.
شواهد قرآنى
قرآن کريم از يک سو، نقش بنيادى ايمان در سعادت ابدى انسان را يادآور شده و علاوه بر اينکه در دهها آيه، عمل صالح را به دنبال ايمان، ذکر فرموده در چندين آيه، ايمان را به عنوان شرط تأثير اعمال نيک در سعادت اخروى، مورد تأکيد قرار داده است چنانکه مى‌فرمايد:
«وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصّالِحاتِ مِنْ ذَكَر أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ»(١).
هر مرد و زنى که از کارهاى شايسته انجام دهد در حالى که مؤمن باشد، چنين کسانى وارد بهشت خواهند شد.
و از سوى ديگر، دوزخ و عذاب ابدى را براى کافران مقرّر فرموده و اعمال ايشان را تباه و بى ثمر دانسته است، و در يک جا آنها را به خاکسترى تشبيه کرده که باد شديدى آن را پراکنده سازد و اثرى از آن به جا نگذارد.
«مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمالُهُمْ كَرَماد اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْم عاصِف لا يَقْدِرُونَ مِمّا كَسَبُوا عَلى شَيْء ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِيدُ»(٢).
مثل اعمال کافران مانند خاکسترى است که در يک روز طوفانى باد به سختى بر آن بوزد، به چيزى از دستاوردهايشان دسترسى نخواهد داشت و اين است گمراهى دور.
و در جاى ديگر مى‌فرمايد: اعمال کافران را مانند گردى در هوا پراکنده مى‌سازيم.
«وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَل فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً»(٣).
و آمديم به سوى هر عملى که انجام داده‌اند و آن را مانند غبارى پراکنده ساختيم.
و در آيه ديگرى آنها را به سرابى تشبيه کرده که شخص تشنه، به آن دل مى‌بندد ولى
__________________
١. نساء / ١٢٤، و نيز رجوع کنيد به: نحل / ٩٧، اسراء / ١٩، طه / ١١٢، انبياء / ٩٤، غافر / ٤٠.
٢. ابراهيم / ١٨.
٣. فرقان / ٢٣.
