بودن که زمينه اين کار فراهم شود تا اينکه اين آيه شريفه نازل شد: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاس»(١) و ضمن تأکيد بر لزوم تبليغ اين پيام الهى که همسنگ با همه پيامهاى ديگر است و نرساندن آن بمنزله ترک تبليغ کلّ رسالت الهى مى‌باشد به آن حضرت مژده داد که خداى متعال تو را از پيامدهاى آن، مصون خواهد داشت. با نزول اين آيه، پيامبر اکرم(ص) دريافتند که زمان مناسب، فرا رسيده و تأخير بيش از اين، روا نيست. از اينروى، در غدير خم به انجام اين وظيفه، مبادرت ورزيدند(٢).

البته آنچه اختصاص به اين روز داشت اعلام رسمى و گرفتن بيعت از مردم بود و گرنه رسول خدا(ص) در طول دوران رسالتش بارها و به صورت هاى گوناگون، جانشينى اميرمؤمنان على(ع) را گوشزد کرده بودند و در همان سالهاى آغازين بعثت، هنگامى که آيه «وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ»(٣) نازل شد در حضور همه خويشاوندان فرمودند: نخستين کسى که دعوت مرا بپذيرد جانشين من خواهد بود و به اتفاق فريقين، نخستين کسى که پاسخ مثبت داد على بن ابيطالب(ع) بود(٤).

و نيز هنگامى که آيه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» نازل شد و اطاعت کسانى که بعنوان «اولواالامر» بطور مطلق، واجب کرد و اطاعت ايشان را همسنگ اطاعت پيغمبر اکرم(ص) قرار داد جابربن عبدالله انصارى از آن حضرت پرسيد: اين «اولواالامر» که اطاعتشان مقرون به اطاعت شما شده چه کسانى هستند؟ فرمود: «هُم خلفائى يا جابر و أئمةُ المسلمينَ مِنْ بَعدى. أوّلُهم علىُّ بن أبى طالب، ثمّ الحسن، ثمّ الحسين، ثمّ علىُّ بن الحسين، ثمّ محمد بن علىّ المعروف فى التوراة بالباقر سَتُدْرِكُهُ يا جابر، فإذا لَقيتَهُ فَاقْرَأهُ منّى السلام ثمّ الصادق جعفربن محمّد، ثمّ موسى بن جعفر، ثمّ علىُّ بن موسى، ثمّ محمد بن علىّ، ثمّ علىّ بن محمد، ثمّ الحسن بن علىّ، ثمّ سَميىّ و كَنيّى حجّةُ اللّه

__________________

١. ر. ک سوره مائده، آيه ٦٧. براى توضيح بيشتر پيرامون دلالت اين آيه، به تفسير الميزان مراجعه کنيد.

٢. اين موضوع را بزرگان اهل سنّت از هفت نفر از اصحاب رسول خدا(ص) نقل کرده اند: زيدبن ارقم، ابوسعيد خدرى، ابن عبّاس، جابربن عبدالله انصارى، براءبن عازب، ابوهريره و ابن مسعود. ر. ک: الغدير، ج ١.

٣. ر. ک: سوره شعراء، آيه ٢١٤.

٤. ر. ک: عبقات الانوار، الغدير، المراجعات (مراجعه ٢٠).