براى رسول اکرم(ص) نخواهد بود. جانشينى که داراى علم خدادادى باشد تا بتواند حقايق دين را با همه ابعاد و دقايقش بيان کند، و داراى ملکه عصمت باشد تا تحت تأثير انگيزه هاى نفسانى و شيطانى واقع نشود و مرتکب تحريف عمدى در دين نگردد. و نيز بتواند نقش تربيتى پيامبر اکرم(ص) را بعهده بگيرد و افراد مستعد را به عاليترين مدارج کمال برساند و همچنين در صورت مساعد بودن شرايط اجتماعى، متصدّى حکومت و تدبير امور جامعه شود و قوانين اجتماعى اسلام را اجراء کند و حق و عدالت را در جهان گسترش دهد.
حاصل آنکه: ختم نبوت هنگامى که موافق با حکمت الهى خواهد بود که توأم با نصب امام معصوم باشد امامى که همه ويژگيهاى پيامبر اکرم(ص) به جز نبوت و رسالت را دارا باشد.
بدين ترتيب، هم ضرورت وجود امام، ثابت مى‌شود؛ و هم لزوم علم خدادادى و مقام عصمت براى وى؛ و هم اينکه بايد از طرف خداى متعال، نصب شود زيرا اوست که مى‌داند چنين علمى و چنين ملکه‌اى را به چه کسى عطا فرموده و اوست که اصالتاً حق ولايت بر بندگانش را دارد و مى‌تواند چنين حقى را در مرتبه نازلتر به افراد واجد شرايط بدهد.
لازم به تذکر است که اهل سنّت، هيچيک از اين ويژگيها را براى هيچيک از خلفاء، قائل نيستند و نه ادّعاى منصوب بودن آنان از طرف خدا و پيغمبر را دارند و نه ادّعاى علم خدادادى و ملکه عصمت براى خلفاء. بلکه موارد زيادى از لغزشها و اشتباهات و عجز ايشان از پاسخگويى به سؤالات دينى مردم را در کتابهاى معتبر خودشان ثبت کرده‌اند و از جمله از خليفه اول نقل کرده‌اند که گفت: «انّ لى شيطاناً يعترينى» و از خليفه دوم نقل کرده‌اند که بيعت با خليفه اول را «فلته» (کار عجولانه و حساب نشده) ناميد(١) و نيز بارها اين جمله را به زبان آورد: «لو لا علىّ لهلك عمر»(٢) و اما لغزشهاى خليفه سوم(٣) و خلفاء بنى اميّه و بنى عبّاس، واضحتر از آن است که نيازى به اشاره داشته باشد و هر کس اندک آشنايى با تاريخ مسلمين داشته باشد به قدر کافى، از اين مطالب آگاه مى‌باشد.
تنها شيعيان هستند که به وجود شرايط سه گانه در امامان دوازده گانه معتقدند. و با توجه به
__________________
١. ر. ک: شرح نهج البلاغه، ج ١، ص ١٤٢، ١٥٨، ج ٣، ص ٥٧.
٢. ر. ک: الغدير، ج ٦، ص ٩٣ به بعد.
٣. ر. ک: الغدير، ج ٨، ص ٩٧ به بعد.
