در آن، صورت نگرفته است. و در جمله دوم «إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ» با استفاده مجدّد از ادوات تأکيد و هيئتى که دلالت بر استمرار مى‌کند محفوظ بودن هميشگى قرآن از هرگونه تحريفى تضمين شده است.

اين آيه هر چند دلالت بر اضافه نشدن چيزى بر قرآن نيز دارد ليکن استدلال به آن براى نفى اين قسم از تحريف، نوعى استدلال دورى است زيرا فرض زياد شدن چيزى بر قرآن، شامل زياد شدن همين آيه هم مى‌شود و ابطال چنين فرضى با خود اين آيه، صحيح نيست. از اينروى، ما آن فرض را با استناد به دليل معجزه بودن قرآن کريم، ابطال کرديم و سپس با استفاده از اين آيه شريفه، محفوظ بودن آنرا از حذف آيه يا سوره مستقلّى (به نحوى که موجب بهم خوردن نظم اعجازآميز آن نشود) را نيز ثابت کرديم. و بدين ترتيب، مصونيّت قرآن کريم از تحريف به زيادى و حذف، با بيانى مرکب از يک دليل عقلى و يک دليل نقلى، ثابت مى‌شود.

در پايان لازم است اين نکته را خاطر نشان کنيم که منظور از مصونيّت قرآن شريف از تحريف اين نيست که هر جا کتابى بنام قرآن يافت شود قرآن کامل و محفوظ از اشتباهات کتابتى يا قرائنى باشد و يا هيچگونه تفسير غلط و تحريف معنوى درباره آن، امکان نداشته باشد و يا آيات و سوره هاى آن به ترتيب نزول، تنظيم شده باشد، بلکه منظور اين است که قرآن کريم چنان در ميان بشر باقى بماند که طالبان حقيقت، امکان دسترسى به همه آيات آن بدان گونه که نازل شده است داشته باشند. بنابراين، ناقص بودن يا غلط داشتن بعضى از نسخه هاى قرآن، يا اختلاف قرائن ها، يا تنظيم آيات و سوره هاى آن برخلاف ترتيب نزول، يا وجود تحريفهاى معنوى و انواع تفسير بِرأى، منافاتى با مصونيّت قرآن کريم از تحريف مورد بحث ندارد.

۵۱۱۳