مفهوم قضا و قدر

واژه «قدَر»؛ به معناى اندازه، و «تقدير»؛ به معناى سنجش و اندازه گيرى و چيزى را با اندازه معينى ساختن است. و واژه «قضاء»؛ به معناى يکسره کردن و به انجام رساندن و داورى کردن (که آن هم نوعى به انجام رساندنِ اعتبارى است) استعمال مى;شود. و گاهى اين دو واژه به صورت مترادف و به معناى «سرشت»؛ بکار مى;رود.

منظور از تقدير الهى اينست که خداى متعال براى هر پديده;اى اندازه و حدود کمّى و کيفى و زمانى و مکانى خاصى قرار داده است که تحت تأثير علل و عوامل تدريجى، تحقق مى;يابد. و منظور از قضاء الهى اينست که پس از فراهم شدن مقدمات و اسباب و شرايطِ يک پديده، آنرا به مرحله نهائى و حتمى مى;رساند.

طبق اين تفسير، مرحله تقدير، قبل از مرحله قضاء و داراى مراتب تدريجى است و شامل مقدمات بعيد و متوسط و قريب مى;شود و با تغيير بعضى از اسباب و شرايط، تغيير مى;يابد، مثلاً سير تدريجى جنين از نطفه و علقه و مضغه تا حد يک چنين کامل، مراحل مختلف تقدير آنست که شامل مشخصات زمانى و مکانى نيز مى;شود، و سقوط آن در يکى از مراحل، تغييرى در تقدير آن بشمار مى;رود. ولى مرحله قضاء، دفعى و مربوط به فراهم شدن همه اسباب و شرايط، و نيز حتمى و غيرقابل تغيير است

۵۱۱۳