قبيحی که از تو سر زده به او نسبت ندهی).» (١)

دلائل عدل الهی

دليل عقلی: ظلم قبيح است و خداوند حکيم هرگز کار قبيح انجام نمی دهد، زيرا عوامل ظلم چند چيز است و خداوند منزه از آنهاست.

عوامل و ريشه های ظلم:

١ ـ نياز: کسی ظلم می کند که برای رسيدن به اموری نيازمند باشد و از راه ظلم بتواند به آنها برسد.

٢ ـ جهل و نادانی: کسی ظلم می کند که زشتی و قبيح بودن ظلم را نداند.

٣ ـ رزائل اخلاقی: کسی ظلم می کند که در وجودش کينه، عداوت، حسد، خودخواهی و هواپرستی باشد.

٤ ـ عجز و ناتوانی: کسی ظلم می کند که از دفع ضرر و خطر از خودش عاجز است و برای رسيدن به هدف راهی جز ظلم ندارد.

هر ظلمی در عالم واقع می شود در اثر يکی از اين عوامل است و اگر اين عوامل نبود هيچ ظلم و ستمی در هيچ کجا واقع نمی شد و هيچ يک از عوامل مذکور به ساحت قدس پروردگار راه ندارد زيرا خداوند:

الف ـ غنی و بی نياز مطلق است.

ب ـ علمش نامحدود و بی پايان است.

__________________

(١) کلمات قصار، نهج البلاغه، حکمت ٤٧٠.

۲۳۷۱