وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ «او با شماست هر جا که باشيد و خداوند به آنچه انجام می دهيد بصير است».(١)

قال موسی ابن جعفر عليه‌السلام: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى كَانَ لَمْ يَزَلْ بِلَا زَمَانٍ وَ لَا مَكَانٍ وَ هُوَ الْآنَ كَمَا كَانَ لَا يَخْلُو مِنْهُ مَكَانٌ وَ لَا يَشْغَلُ بِهِ مَكَانٌ وَ لَا يَحُلُّ فِي مَكَان‏ «بدرستيکه خداوند متعال هميشه وجود داشت بدون زمان و مکانی و الان نيز همانگونه است هيچ مکانی از او خالی نيست و در عين حال هيچ مکانی را اشغال نمی کند و در هيچ مکانی حلول نکرده است».(٢)

شخصی از علی عليه‌السلام پرسيد پروردگار ما قبل از آنکه آسمان و زمين را بيافريند کجا بود؟! حضرت فرمودند: کجا، سوال از مکان است خداوند وجود داشت و هيچ مکانی وجود نداشت.(٣)

خداوند کجاست

در کتاب ارشاد و احتجاج آمده است که يکی از دانشمندان يهود نزد يکی از خلفاء آمد (ابوبکر یا عمر) و گفت تو جانشين پيغمبری؟ گفت آری پرسيد خداوند کجاست آيا در آسمان يا در زمين است؟ خليفه گفت در آسمان بر عرش قرار دارد يهودی گفت بنابراين زمين از او خالی است خليفه گفت از من دور شو و الا تو را به قتل می رسانم يهودی با تعجب برگشت و اسلام را مسخره می کرد علی عليه‌السلام با خبر شد و به او فرمود من از سوال تو و از جوابی که شنيدی با خبرم ولی ما می گوييم خداوند متعال مکان را آفريد بنابراين ممکن نيست خودش مکانی داشته باشد و برتر از

__________________

(١) سوره حديد، آيه ٤.

(٢) توحيد صدوق، باب ٢٨، حديث ١٢.

(٣) همان منبع، حديث ٤.

۲۳۷۱