و نتيجه اش اين می شود که آيا خداوند می تواند چيزی بيافريند که هم واجب الوجود باشد و هم نباشد، هم ممکن الوجود باشد و هم نباشد (هم خالق باشد و هم مخلوق). طرح اين سوال نادرست است و خداوند بر هر چيزی قادر است.

همچنين وقتی گفته می شود آيا خدا می تواند جهان ار در تخم مرغی قرار دهد بطوريکه نه جهان کوچک شود و نه تخم مرغ بزرگ؟ معنايش اين است که جهان در همان حال که بی نهايت بزرگ است بی نهايت کوچک باشد و با توجه به غلط بودن اين سوال نوبتی به جواب نمی رسد زيرا تعلق قدرت به محال محال است.

همين سوال را مردی از امير المومنين عليه‌السلام نمود حضرت فرمودند: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا يُنْسَبُ إِلَى الْعَجْزِ وَ الَّذِي سَأَلْتَنِي لَا يَكُون«بدرستيکه خداوند تبارک و تعالی به عجز و ناتوانی نسبت داده نمی شود ولی آنچه تو می پرسی نشدنی است». (١)

و در روايتی از امام رضا عليه‌السلام نقل شده که فرمود: بله خدا می تواند و در کوچکتر از تخم مرغ هم می تواند، خداوند دنيا را در چشم تو قرار داده در حاليکه از تخم مرغ کوچکتر است (البته اين يک نوع جواب اقناعی است زيرا سوال کننده قدرت تحليل اين گونه مسائل را نداشته است).(٢)

خداوند حی و قيوم

خداوند دارای حيات جاويدان و ثابت و برقرار است او به ذات خويش قائم است و موجودات ديگر قائم به او هستند حيات در مورد

__________________

(١) توحيد صدوق، باب ٩، حديث ٩.

(٢) پيام قرآن، جلد ٤، صفحه ١٨٣.

۲۳۷۱