بخشی عظيمی از آيات قرآن را ناديده گرفته است در بحث معاد جسمانی و روحانی بيان شد که معاد جسمانی و روحانی است پس بهشت و جهنم هم چنين است.

عذابهای جسمانی دوزخيان

١ ـ شدت عذاب: عذاب جهنم به اندازه ای شديد است که شخصی گنهکار دوست می دارد فرزندان، همسر، برادر، دوست، قبيله و حتی همه روی زمين را فدا کند تا سبب نجاتش شود يَوَدُّ المُجرِمُ لَو يَفتَدي مِن عَذابِ يَومِئِذٍ بِبَنيهِ * وَصاحِبَتِهِ وَأَخيهِ * وَفَصيلَتِهِ الَّتي تُؤويهِ * وَمَن فِي الأَرضِ جَميعًا ثُمَّ يُنجيهِ (گنهکار دوست می دارد فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا کند و همسر و برادرش و قبيله اش را که هميشه از او حمايت می کردند و تمام مردم روی زمين را، تا مايه نجاتش شود). (١)

٢ ـ غذاها و نوشيدنيهای دوزخيان: إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقّومِ * طَعامُ الأَثيمِ * كَالمُهلِ يَغلي فِي البُطونِ * كَغَليِ الحَميمِ (همانا درخت زقوم غذای گنهکاران است همانند فلز گداخته در شکمها می جوشد، جوششی چون آب سوزان). (٢)

٣ ـ لباس جهنميان: وَتَرَى المُجرِمينَ يَومَئِذٍ مُقَرَّنينَ فِي الأَصفادِ * سَرابيلُهُم مِن قَطِرانٍ وَتَغشىٰ وُجوهَهُمُ النّارُ (در آن روز گنهکاران را همراه هم در غل و زنجير می بينی لباسشان از قطران (ماده چسبنده بدبوی قابل اشتعال) است و صورتهايشان را آتش می پوشاند). (٣) فَالَّذينَ كَفَروا قُطِّعَت لَهُم ثِيابٌ مِن نارٍ يُصَبُّ مِن فَوقِ رُءوسِهِمُ الحَميمُ * يُصهَرُ بِهِ ما في بُطونِهِم وَالجُلودُ (پس

__________________

(١) سوره معارج، آيه هاي ١٤ ـ ١١.

(٢) سوره دخان، آيه هاي ٤٦ ـ ٤٣.

(٣) سوره ابراهيم، آيه هاي ٥٠ ـ ٤٩.