اوست که نمی تواند از آن جدا شود تا اينکه کتابش را که حاوی آنچه عمل کرده به او می دهند). (١)
عن ابي عبد الله عليه‌السلام قَالَ: إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ دُفِعَ إِلَى الْإِنْسَانِ كِتَابُهُ ثُمَّ قِيلَ لَهُ اقْرَأْ قُلْتُ فَيَعْرِفُ مَا فِيهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ يُذَكِّرُهُ فَمَا مِنْ لَحْظَةٍ وَ لَا كَلِمَةٍ وَ لَا نَقْلِ قَدَمٍ وَ لَا شَيْءٍ فَعَلَهُ إِلَّا ذَكَرَهُ كَأَنَّهُ فَعَلَهُ تِلْكَ السَّاعَةَ فَلِذَلِكَ قَالُوا يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصاها (امام صادق عليه‌السلام فرمودند: هنگامی که قيامت برپا می شود نامه عمل انسان را به دست او می دهند سپس به او گفته می شود بخوان، راوی می گويد آيا آنچه در آن هست می شناسد؟ حضرت فرمودند: خداوند به او يادآوری می کند بطوری که هيچ لحظه و سخن گفتن و قدم برداشتن و چيز ديگری که عمل کرده نيست مگر اينکه خداوند همه را به ياد او می آورد به گونه ای که گويا در همان ساعت انجام داده است و لذا می گويند ای وای بر ما! اين چه کتابی است که هيچ کار کوچک و بزرگی نيست مگر اينکه آن را شمارش کرده و ثبت نموده است). (٢)
نامه عمل چيست؟
آنچه حتمی و مسلم است اينکه تمام اعمال و رفتار انسانها ثبت و ضبط می شود، آيا مانند ورقها و کاغذها و کتاب است يا بصورتی ديگر؟ تفسيرهای مختلفی در اين باب آمده است، مرحوم فيض کاشانی در تفسير صافی می گويد: نامه اعمال کنايه از روح آدمی است که آثار
__________________
(١) نور الثقلين، جلد سوم، صفحه ١٤٤.
(٢) پيام قرآن، جلد ٦، صفحه ١٠١.
