شد و کامل گشت مشاهده می کنيم که دنبال گمشده ای می گردد و دائما روی اصل غريزه و انديشه فطرتش به اين طرف و آن طرف می زند تا در مغز خود چيزی تصور کند که ما آن را عقيده يا دين می ناميم. (سقراط حکيم)

شورش عشق تو در هيچ سری نيست که نيست

منظر روی تو زيب نظری نيست که نيست

نه همين از غم تو سينه ما صد چاک است

داغ تو لاله صفت، بر جگری نيست که نيست

انقطاع و ظهور فطرت

از آيات و روايات بسيار روشن می شود که هنگام اضطرار و انقطاع از ما سوی الله هر انسانی به خداوند قادر متعال توجه پيدا می کند و فطرتا خود را نيازمند به آن وجود بی نياز می بيند و اگر در هر زمان اين حالت پيدا شود انسان می يابد که بين او و معبودش فاصله نيست.(١)

امير المومنين عليه‌السلام در تفسير کلمه (الله) می فرمايند: هُوَ الَّذِي يَتَأَلَّهُ إِلَيْهِ عِنْدَ الْحَوَائِجِ وَ الشَّدَائِدِ- كُلُّ مَخْلُوقٍ، عِنْدَ انْقِطَاعِ الرَّجَاءِ مِنْ جَمِيعِ مَنْ دُونَهُ، وَ تَقَطُّعِ الْأَسْبَابِ مِنْ كُلِّ مَنْ سِوَاه‏. خدا کسی است که هر آفريده ای به هنگام نيازها و سختيها (وقتی اميدش از غير او قطع شد و از اسباب طبيعی مايوس شد) به او پناهنده می شود.(٢)

شخصی به امام صادق عليه‌السلام عرض کرد ای فرزند رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خدا را به من معرفی کن زيرا اهل مجادله با من سخن بسيار گفته اند و مرا سرگردان کرده اند. حضرت فرمودند: آيا تا کنون کشتی سوار شده ای؟ گفت آری، فرمود: برايت اتفاق افتاده که کشتی دچار سانحه شود و در آنجا نه کشتی ديگری و نه شناگری باشد که تو را نجات دهد؟ عرض کرد آری.

__________________

(١) قرآن کريم، به ترتيب آيات ١٢، ١١، ٦٥، ٣٣ و ٣٢ از سوره های يونس، زمر، عنکبوت، روم و لقمان.

(٢) ميزان الحکمه، واژه صانع.

۲۳۷۱